اولین کرسی آزاداندیشی اساتید با موضوع «مشارکت و عدم مشارکت در انتخابات، فرصت ها و تهدیدهای ناشی از آن» با حضور آقایان دکتر محمود پروانه از گروه علوم سیاسی دانشگاه بیرجند و دکتر جواد اطمینان، عضو هیأت علمی گروه آمار دانشگاه بیرجند در روز سه شنبه یکم اسفند ماه 1402 از ساعت 12:30 در تالار فرهنگ دانشگاه برگزار شد.

این برنامه به همت بسیج اساتید دانشگاه بیرجند، با همکاری معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه بیرجند و با حضور تعدادی از اساتید و دانشجویان محترم برگزار شد.

در ابتدا دکتر فروتن، عضو هیأت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه بیرجند به عنوان مجری جلسه، با اشاره به نزدیک شدن به ایام انتخابات، از زحمات بسیج اساتید و معاونت فرهنگی بابت برگزاری این جلسه تشکر کرد و از احتمال برگزاری کرسی آزاداندیشی دیگری در هفته آینده خبر داد. 

در ابتدا هر کدام از طرفین، به مدت 15 دقیقه به بیان نظرات خود پرداختند.

دکتر محمود پروانه ضرورت مشارکت در انتخابات را به سه عنصر اساسی وضعیت امر سیاسی در ایران امروز مرتبط دانست. وی ضمن بیان تاریخچه ای از وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران، اظهار داشت در دوره معاصر هر بار که فضایی برای آزادی و استقلال فراهم شد، به علت صیانت نکردن از ظرفیت های دموکراتیک ایجاد شده، دائما در چرخه استبداد و استعمار گرفتار شدیم. با همه انتقادهای موجود، نباید اجازه داد مردم سالاری به محاق برود. اهمیت دیگر دموکراسی در ایران به وضعیت ژئوپلتیک و تهدیدات متعدد ناشی از آن بر می گردد. رقبا و دشمنان ایران از تضعیف دموکراسی در ایران خوشحال خواهند شد. 

وی سپس به به چالش های هویتی اشاره کرد. کاهش سرمایه اجتماعی نظام با کاهش مقولاتی مانند مشارکت سیاسی، هم ایران را با مخاطرات جدی مواجه می کند و هم امر قدسی را در جان ایران تنزل می دهد. ایشان به این نکته اشاره نمود که مسأله ما «ایران» است. باید ایرانی باشد تا در آن معنویت و اخلاق و آزادی را محقق کرد.

در ادامه، دکتر جواد اطمینان به بیان چگونگی دعوتش به جلسه و قبول کردن برای شرکت در جلسه از جهت وظیفه ملی_میهنی خویش به عنوان یک عضو هیات علمی و متعلق به جامعه فرهیختگان و وظیفه دینی_مذهبی به عنوان یک مسلمان پرداخت. وی تأکید نمود در مقام مخالف مشارکت نیست بلکه به عنوان یک شهروند که ۱۰ سال است در هیچ انتخاباتی شرکت نکرده نظرات خود را بیان خواهد کرد. در ادامه با این پرسش که «از کسی که در انتخابات شرکت می‌کند باید دلیل شرکتش را سوال کرد یا از کسی که شرکت نمی‌کند؟» با طرح سوالاتی به تبیین این موضوع پرداخت. تاریخ انتخابات در دنیا و در کشور ما قدمت چند ساله دارد؟ فلسفه و اهداف انتخابات چیست؟ اگر فلسفه و اهداف انتخابات تغییر کرد، شرکت کردن یا نکردن طبیعی خواهد بود؟ انتخابات حق و مطالبه ملت از حاکمیت یا حاکمیت از ملت است؟ فرد شرکت کننده باید هزینه بپردازد (حداقل وقت صرف نماید) آیا نتیجه و فایده انتخابات، ارزش این هزینه را دارد؟ در گذشته، منتخبینی که با رأی بالا انتخاب شده اند اکنون در چه جایگاهی قرار دارند و چرا به حاشیه رفته اند و چرا این رأی بالا، باعث پشتیبانی ملی از آنها نشده است؟ در نهایت اگر شرکت نکردن در انتخابات را همانند شرکت کردن، حق یک شهروند بدانیم طبیعی است وقتی انگیزه های لازم وجود نداشته باشد افراد تمایل بیشتری داشته باشند که از این حق خود استفاده کنند و در انتخابات شرکت نکنند.

در دور دوم، دکتر پروانه در پاسخ به این پرسش که چرا باید در انتخابات مشارکت کرد، به لزوم تداوم دموکراسی در وضعیت امروز ایران اشاره کرد. ایشان بیان داشت وضعیت امروز ایران را نه سیاه می دانم و نه سفید. کارهای بزرگی کرده ایم و اشتباهات بزرگی هم داشته ایم. انتقادات مختلفی وجود دارد. برای نظام تحزب کارآمد، سیاستگذاری نکرده ایم. دوگانه (تعارض) آزادی و امنیت، غلط است. به بهانه امنیت نباید آزادی را محدود کرد. دوگانه توسعه و آزادی، و دوگانه معنویت و آزادی هم اشتباه است. در تأیید صلاحیت ها باید زمینه حضور افراد، به خاطر خود نظام فراهم شود. همیشه نباید به حکومت اعتراض کنیم بلکه گاهی به خودمان هم باید انتقاد کنیم. چرا در این جلسه، افراد کمی حضور پیدا کرده اند؟ آیا احتمال نمی دادند نکته ای مطرح شود که بر علم آنها بیفزاید؟ سهم من شهروند از وضعیت امروز ایران چیست؟ چرا فقط دولت را مقصر می دانیم؟ چرا علمای برجسته برای خبرگان کاندیدا نمی شوند و حاضر نیستند هزینه بدهند؟ چرا جامعه دانشگاهی ما محافظه کار شده است؟ جامعه را باید به مثابه یک خانواده دید. خیلی ها به آنها ظلم شد ولی قهر نکردند مثل شهید مدرس و دیگران.

پس از این سخنان، در دور دوم نوبت به دکتر اطمینان رسید. ایشان در انتقاد از بی تفاوتی و محافظه کار شدن جامعه فرهیختگان و علما، بیان داشت بنا به گزارش های منتشر شده بیش از ۵۰۰ نفر برای خبرگان رهبری ثبت نام کرده اند که حدود ۱۳۰ نفر (یعنی حدود یک سوم) تأیید صلاحیت شده اند؛ در نتیجه برای بعضی حوزه های انتخابی فقط یک نفر کاندیدا وجود دارد که رد دو سوم افرادی که دارای تحصیلات بالای حوزوی ای هستند که تهذیب و تزکیه در آن در اولویت قرار دارد، از نظر آماری بسیار معنادار است چرا که افرادی علی رغم داشتن سطوح تحصیلی بالا، بدون داشتن شرایط لازم، کاندیدا شده اند و ظاهرا باید تجدید نظر جدی، حداقل در دروس اخلاق صورت گیرد. ایشان با اشاره به وقایع سال ۹۸ که هیچ کس یا نهادی مسئولیت گران شدن بنزین را به عهده نگرفت و حتی جلوی ورود مجلس به این موضوع گرفته شد و سخنان فردی که به ادعای خودش از سالیان خیلی پیش مسئول مذاکره با آمریکا بوده است و به جای پاسخگو بودن به دولت (رئیس جمهور و وزارت خارجه) به فرد دیگری در نهاد دیگری گزارش می‌داده و از او دستور می گرفته، نتیجه گرفت تصمیمات اساسی و مهم در نهادهای قانونگذار گرفته نمی‌شود. در نهایت ایشان بنا به الگوی چینی که گربه باید موش بگیرد و سیاه و سفید آن مهم نیست بیان کرد برای او و خیلی ها، دیگر انتخابات برایشان مهم نیست بلکه حلقه حاکمیت به هر نحوی که فکر می‌کنند صحیح است کشور را اداره کنند ولی تضمین دهند جایگاه کشور و ملت در ۱۰ سال آینده به جایی برسد که وقتی ۱۰ دقیقه کنار یک سطل زباله توقف می کنی، ۱۰ نفر تا کمر داخل آن خم نشوند و محتوای آن را زیر و رو نکنند. اگر حاکمیت حق ملت را در انتخابات محترم شمارد و اجازه ورود افراد توانمند، دارای اندیشه با سلیقه ها و نظرات متنوع داده شود تا از قسمت اعظم جامعه نمایندگی کنند حتما مشارکت بالایی خواهیم داشت.

یکی از دانشجویان و دو نفر از اعضای هیات علمی حاضر در جلسه نیز به بیان نظرات، دغدغه ها و سوالات خود پرداختند و بیان داشتند انتظار جلسه داغ تری داشتیم. در هیات های نظارت، افرادی با تفکرات خاص وجود دارند، امکان شناخت نامزدها با توجه به تعدد و موارد دیگر، وجود ندارد و اینکه اثراتی از فعالیت نمایندگان قبلی مجلس در زندگی مردم حس نمی شود.

سپس دو استاد محترم، در سخنان کوتاهی به جمع بندی صحبت های خود پرداختند. 

در نهایت، مجری جلسه اظهار داشت ان شاء الله با رفع انتقاداتی که به ما برگزارکنندگان وارد است و همین طور با احساس مسئولیت بیشترِ مخاطبان چنین جلساتی، شاهد کرسی های پرشورتری در آینده نزدیک باشیم. 

جلسه در ساعت 14 به پایان رسید.